Whisky to napój alkoholowy powstały w wyniku destylacji zacieru zbożowego do zawartości alkoholu niższej niż 94,8% objętościowo, który dojrzewa przez minimum 3 lata w drewnianych beczkach dębowych.
Whisky do Szkocji najprawdopodobniej przywędrowała z Celtami z Irlandii, gdzie była produktem destylacji sfermentowanych owoców, używana głównie w celach leczniczych. Jednak legenda głosi że destylację trunku w Irlandii zapoczątkował Św. Patryk w V wieku naszej ery, a wiedzę tę przywiózł z podróży po Hiszpanii i Francji. Od XII wieku destylacja zaczęła masowo rozprzestrzeniać się po Europie. Coraz lepsza technologia oraz rozpad wielu zakonów doprowadził do nałożenia w 1707 roku podatku na słód i destylat. Taka decyzja spowodowała natychmiastową reakcję producentów, którzy zmuszeni byli zejść do podziemia i rozpocząć produkcję nielegalnie. Dopiero przegłosowana w 1823 roku ustawa, ustanowiła licencję na produkcję whisky w wysokości 10£ oraz stałą opłatę za każdy galon wyprodukowanego płynu. Obecnie większość dzisiejszych uznanych destylarni stoi w miejscach gdzie kiedyś produkowano whisky nielegalnie.
Produkcja
Proces produkcji whisky jest złożony i wymaga 3 podstawowych składników takich jak jęczmień, woda, drożdże.
Czy wiesz że....
Za najstarszą oficjalną gorzelnię świata uchodzi Old Bushmills w Irlandii Północnej, która licencję na produkcję whisky otrzymała już w 1608 roku.
1. Słodowanie - Proces produkcji słodu obejmuje 4 fazy:
- Czyszczenie i Moczenie - Ziarno oczyszczane jest za pomocą wialni z takich zanieczyszczeń jak bakterie, piasek czy kurz i sortowane pod kątem ciężaru właściwego, długości i grubości. Po oczyszczeniu ziarna przechowuje się w silosach gdzie leżakują. Wilgotność ziarna powinna być niższa niż 15%. Po oczyszczeniu jęczmień moczony jest przez około 3 dni w zamaczalniku z wężownicą w cyklach 6 godzin pod wodą i 6 godzin na powietrzu. Po zakończeniu procesu moczenia wilgotność ziarna wynosi około 43-45% i to właśnie przy tej wilgotności zaczyna kiełkować.
- Kiełkowanie i Suszenie - Kiełkowanie ziarna ma na celu aktywację odpowiedniej ilości enzymów amylolitycznych, które są niezbędne do rozkładu skrobi w dalszych etapach. Mokry słód łatwo się psuje i byłby uciążliwy w przechowywaniu, dlatego poddaje się go suszeniu do około 4% zawartości wody. Suszenie słodu odbywa się w dwóch fazach - więdnięcie i prażenie.
2. Zacieranie i Fermentacja - Zacieranie rozpoczyna się od zmielenia ziarna jęczmienia w taki sposób aby możliwa była jego fermentacja. Powstałe w ten sposób mlewo, zalewane jest kilkukrotnie wodą o temperaturze 60-90°C w kadziach zaciernych, których wielkość przekracza nawet 20000 litrów. Efektem tego procesu jest powstanie brzeczki. Przed przelaniem do kadzi fermentacyjnej, brzeczka zostaje schodzona do temperatury 20°C tak aby możliwa była wegetacja drożdży, które przeprowadzą najważniejszy proces w produkcji fermentację alkoholową. Fermentacja brzeczki trwa około 48 godzin, a jej efektem 7-8% roztwór alkoholu, który niewiele różni się od piwa.
3. Destylacja i Leżakowanie - Destylacja to bardzo ważny proces podczas produkcji whisky, który odbywa się w 2 etapach. Pierwszy powoduje powstanie cieczy o zwartości o około 20% alkoholu. Natomiast drugi polega na oddzieleniu przedgonu i pogonu od właściwego spirytusu nadającego się do leżakowania. Po destylacji, zawartość alkoholu w destylacie jest zmniejszana do około 60% przez dodanie zdemineralizowanej wody. Whisky dojrzewa w używanych dębowych beczkach po burbonie, sherry lub innych trunkach, pozwala to na dodanie whisky głębszego charakteru i charakterystycznego smaku. Destylat można nazwać whisky dopiero po 3 latach leżakowania w beczce.
4. Butelkowanie - Standardowy rozmiar butelki w UE to 0,7l w USA 0,75l. Możemy wyróżnić 3 rodzaje butelkowania:
- oficjalne bottlingi - sprzedawane są pod logiem destylarni, z której pochodzą.
- prywatne bottlingi - sprzedawane przez przedsiębiorstwa, które odkupują całe beczki od destylarni.
- nieoznakowane bottlingi - sprzedawane pod nową nazwą. Nie zawierają one informacji o matczynej destylarni.
Rodzaje Whisky
- Blended Whisky - to whisky w która powstaje wyniku kupażowania whisky zbożowej i whisky słodowej typu single malt. Najpopularniejsze marki na świecie Ballantine’s, Bells, Bailie Nicol Jarvie
- Grain Whisky - to whisky z zacieru z różnych zbóż takich jak jęczmień, pszenica i kukurydza. Powstaje w procesie kolumnowej destylacji ciągłej. Leżakuje 3 lata. Najpopularniejsze marki na świecie to Johnnie Walker, Haig’s, Black&White, Ballantine’s, Seagrama, Ambassador i William Grant’s.
- Malt Whisky - whisky produkowana ze słodu jęczmiennego i destylowana w miedzianych alembikach. Leżakuje ponad 8 lat w dębowych beczkach. Najpopularniejsze marki na świecie to Asama, Bushmills, Balvenie, Glen Breton, Hellyers Road Peated.
Whisky można podzielić na:
- Single malt whisky - to whisky słodowa, która pochodzi z jednej destylarni i wytwarzana w całości z jednego rodzaju słodu, zazwyczaj jęczmiennego. Znane marki to Loch Lomond, Highland Queen Majesty, Ballantine's Pure, Johnnie Walker Black.
- Vatted malt whisky - whisky słodowa mieszana pochodząca z różnych destylarni. Jedną z najpopularniejszych whisky tego typu jest Johnnie Walker, Green Label.
- Single cask - whisky wysokiej jakości, typu single malt jest mieszanką whisky pochodzącej z tej samej destylarni i z tego samego rodzaju jęczmienia. O jej klasie świadczy indywidualny numer nadany na każdej butelce. Whisky Single Cask przed rozlaniem do butelek przechodzi proces oczyszczenia, w celu zapobieżenia mętnieniu. Znane marki to Benriach, Glendronach
- Single cask cask strength - jest to whisky typu single cask wyższej klasy. Cask strength oznacza, że whisky odciągnięto z beczki i po przeprowadzonej filtracji rozlano prosto do butelki nie zmieniając w niej zawartości alkoholu. Takie whisky mają często nawet 60% alkoholu. Znane marki to Benriach, Glendronach
- Single cask cask strength unchill filtered - to whisky typu single cask najwyższej klasy. Trunek w którym nie zmieniono zawartości alkoholu i nie przeprowadzono procesu filtracji na zimno. Trafia do butelki dokładnie w takiej samej postaci w jakiej leżakowała w beczce. Nie polecana do picia dla początkujących.
Najbardziej znane marki Whisky dostępne w Polsce to: The Macallan, Johhny Walker, Ballantine’s, Chivas Regal, Jameson, Four Roses, Passport, Long John, Canadian Special Old. Whisky zawiera 40% - 63% alkoholu.
Drinki
Istnieje wiele drinków z whisky, warto pamiętać, że wszystkie te drinki dotyczą whisky mieszanej. Whisky słodowej nie należy podawać z colą, lodem lub z innymi słodkimi napojami. Single malt najlepiej serwować w temperaturze pokojowej w połączeniu z czystą niegazowaną wodą źródlaną, w proporcjach 1/3 do 2/3 alkoholu, w kieliszku o kształcie tulipana, który zdecydowanie lepiej eksponuje cechy trunku niż tradycyjna koniakówka.
Do najbardziej znanych drinków można zaliczyć:
Affinity
- 1 miarka szkockiej whisky
- 1/2 miarki wytrawnego wermutu
- 1/2 miarki czerwonego wermutu
- 10 kropli angostury
- kilka kostek lodu
Do shakera wrzucić kostki lodu i zalać je pozostałymi składnikami. Wszystko zamieszać długą łyżką, nie wstrząsać. Przecedzić do schłodzonego wcześniej kieliszka koktajlowego.
Rob Roy
- 6/10 whisky Ballantines,
- 4/10 vermouth rosso,
- kilka kropel angostury
- 1 wiśnia
Wlej składniki do szejkera z kilkoma kostkami lodu. Następnie całość delikatnie mieszaj i przelej cedząc. Na koniec przybierz drinka koktajlową wisienką, wrzuconą na samo dno.